Excellentie, geachte heer Santokhi,
Een belangrijke en opvallende ‘kaart’ die u inbracht tijdens uw verkiezingscampagne en na uw overwinning, was de Surinaamse diaspora. Tijdens uw campagne en daarna gaf u aan zeer ontvankelijk te zijn voor de inzet van Surinamers in diaspora voor duurzame ontwikkeling van Suriname. Voor deze ontwikkeling was – in uw presentaties – door de diaspora geld aangeboden, en ook de kennis en kunde van Surinaamse professionals in diaspora zou u aanspreken en inzetten. Het klonk positief en was een aansprekende insteek voor samenlevingsontwikkeling waar u, onder andere in een interview met een Nederlandse radiomaker, uitvoerig over sprak. Dat interview inspireerde mij voor een open brief op 14 juni 2020 aan u – toen nog in uw hoedanigheid van VHP-voorzitter. Die brief publiceerde ik ook in dit medium.
Om wat u met de Surinaamse diaspora voor Suriname beoogde, werden in Suriname en in Nederland diaspora-instituten opgericht en bemenst en ook diaspora ambassadeurs benoemd. Dit gebeurde onder regie van uw minister van Buitenlandse Zaken, Internationale Business en Internationale Samenwerking (BIBIS). Over wat de instituten en benoemingen tot nu de gemeenschap opleveren tasten Surinamers in binnen- en buitenland in het duister; de informatiestroom vanuit de instituten en de diaspora ambassadeurs is nagenoeg nihil. De indruk bestaat dat de instituten façades zijn voor geldwitwaspraktijken en zo lang niemand openheid geeft over het werk en de realisatie van beide diaspora instituten, zal die indruk blijven. Suriname is internationaal nog steeds bekend als narco-staat en de georganiseerde misdaad is ook manifest in de samenleving en instituties. NPB: Nederland moet investeren in politie Suriname » NPB (politiebond.nl)
Uw diaspora beleid rust op twee pijlers. De eerste pijler is kapitaal, u hecht daar zeer aan en gaf het veel aandacht in persinterviews. In uw presentaties tijdens uw verkiezingscampagne en ook als president heeft met name uw Haagsche politieke achterban (voornamelijk Surinaams- Hindoestaanse Nederlanders) veel kapitaal en interesse in grote kapitaalinvesteringen in Suriname. Omdat gaandeweg deze investeringen uitblijven, wordt Surinamers in en buiten Suriname duidelijk dat dit deel van uw diasporapresentatie bluf is. Lelydorpse bluf? Diasporakapitaal is altijd een fata morgana geweest – Suriname Herald (srherald.com)
De tweede pijler van uw diasporabeleid is immaterieel en betreft capaciteitsversterking van instituten door overdracht en delen van kennis en vaardigheden door samenwerking van Surinaamse professionals in diaspora met hun lokale Surinaamse collega’s. Ook deze pijler blijft in de lucht hangen. In mijn open brief van 14 juni 2020 stel ik vragen over hoe u gaat realiseren wat u belooft, omdat in uw presentatie kapitaalverwerving de dominante blijft. De cursieve tekst hierna komt uit die brief.
Maar wat me uit het interview niet duidelijk werd is, hoe, wanneer en op welke wijze u Surinamers ín Suriname gaat betrekken bij de wederopbouw van hun land, vanaf de fase van probleembeschrijving tot en met de fase van planrealisatie. Suriname kent nog geen wetten die openbaarheid van bestuur garanderen. Gelet op de ondemocratische en onfatsoenlijke manier waarop de vorige regering omging met de behoefte aan en het recht op inspraak, communicatie en informatie van burgers, zijn dit prangende vragen. Er was reden waarom die regering het vertrouwen van haar burgers/kiezers verloor! In de eenentwintigste eeuw zijn zaken als burgeremancipatie, burgerparticipatie, gelijke behandeling voor eenieder, geen gunsten maar rechten en wordt van overheden terecht geëist hier invulling en uitvoering aan te geven. Heeft u ideeën over hoe u dat gaat doen? Wilt/kunt u daar meer concreet en publiekelijk over communiceren? Dat zou het vertrouwen in u als leider versterken en de betrokkenheid van alle Surinamers vergroten, te beginnen de betrokkenheid van Surinamers die wonen in Suriname. Immers, zij zijn uw eerste en belangrijkste doelgroep én verantwoordelijkheid, zij gaven u het regeermandaat, niet de Surinamers in diaspora!
Het is mij intussen duidelijk dat u – ook op dit gebied – niet beter presteert dan uw voorganger die u, na bijna twee jaar zelf regeringsverantwoordelijkheid te hebben, nog steeds wanbeleid en mismanagement verwijt wanneer het over de toekomst gaat. Alsof u na bijna twee jaar nog niet in uw presidentiële rol zit. Daarom trok een artikel in ‘De Ware Tijd’ van 6 mei jongstleden mijn aandacht. In dit artikel wordt de Nederlandse ambassadeur door een Surinaamse journalist geciteerd. De ambassadeur is zeer tevreden over de relatie met u en ingenomen met de samenwerking en projecten die Nederland in Suriname uitvoert. Het gaat om projecten in het onderwijs, in de gezondheidszorg, bij defensie en politie, in het bankwezen en nog meer. Allemaal instituties die sinds de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 te lijden hebben van ernstige professionele, bestuurlijke en organisatorische verwaarlozing. In een essay uit 2021 met de titel ‘Schaduwnatie. De onvolkomen dekolonisatie van Suriname’ noem ik achtergronden voor deze verwaarlozing. Achtergronden die voor een belangrijk deel hun oorsprong hebben in de slavernij- en Apartheidsgeschiedenis van Suriname als Nederlands koloniaal wingewest, en in de manier waarop door Surinaamse én Nederlandse politici het proces van staatkundig en mentaal loskomen van de koloniale relatie werd ingezet en niet goed afgerond. De onvolkomen dekolonisatie.
Toen ik het krantenartikel van 6 mei jl. opzocht als naslag voor dit artikel, bleek het van de webpagina van de krant te zijn verwijderd, zo ook de link naar andere media die het artikel hadden gedeeld.
Het artikel trok mijn aandacht om drie redenen.
De eerste reden. Terwijl de Nederlandse ambassadeur lovend spreekt over uw presidentschap, groeit bij Surinamers in Suriname en ook in de diaspora de ontevredenheid over uw autocratische regeerstijl. Een stijl waarin uw communicatie over voor Surinamers relevante ontwikkelingen niet wil vlotten; een stijl waar u veel macht en militaristische pracht en praal ten toon spreidt. Uw haperende communicatie en machtsvertoon staan haaks op wat u Surinamers beloofde en ook haaks op de laagdrempelige manier waarop u zich in de verkiezingscampagne tussen hen had bewogen. Uw beveiligingscordon (er is sprake van een presidentiële garde) is zo mogelijk groter dan dat van uw voorganger. U wekt de indruk dat u zich niet veilig voelt tussen uw volk, en geeft hen daarmee een verkeerd signaal. Ook uw uitspraak dat u met staatsdossiers alleen uw echtgenote vertrouwt, omdat zij volgens u de meest intelligente vrouw in Suriname is, geeft geen blijk van kennis van en respect voor de professionele kwaliteiten bij het vrouwelijk deel van uw bevolking. Met die uitspraak beschadigde u zelf – al vroeg in uw presidentschap – het vertrouwen in u. Ook uw uitspraken en gedrag tijdens uw eerste – en tot nu enig – werkbezoek aan Nederland moet u niet uitvlakken. Tijdens dat bezoek zaaide u twijfel over de duur van uw regeercoalitie en gedroeg u zich meer als de voorzitter van uw politieke partij dan als de president van alle Surinamers. Uw invulling van strategische adviesfuncties neigt naar etnische exclusiviteit. Op dit punt presteert u beduidend minder dan uw voorganger. Ook liet u Surinamers merken dat u geen kritiek verdraagt; sommige van uw critici snoerde u de mond door ze hun vrijheid te ontnemen. Maar wat uw bevolking het meest treft is dat u tot heden niet geslaagd bent te realiseren wat u hen beloofde namelijk: structurele bestrijding van armoede en overheidscorruptie. Onder uw bewind verergerden ze beiden merkbaar. U vraagt uw volk ‘de broekriem aan te halen’ en zelf gooit u met leden van uw regering ‘alle trossen los’. Ook dat doet uw geloofwaardigheid en het vertrouwen in u als president geen goed. Het lof van de Nederlandse ambassadeur aan u kwam daarom ongeloofwaardig over en wekte de indruk u te willen behagen en een politiek doel te dienen.
De tweede reden. Zonder enige voorinformatie van uw regering stond daar te lezen – als uit het niets en door openheid van de Nederlandse ambassadeur- dat de samenwerking van Nederland en Suriname op diverse gebieden al in gang was. Alsof koloniale tijden herleven. Een leger aan allerhande professionals, allemaal Nederlands wit, gaan Suriname tillen naar de nieuwe tijd. Terwijl Surinaamse burgers hierover niet weten, niet zijn betrokken. Ook het Surinaams parlement is onvolledig geïnformeerd en niet bekend is of en hoe Surinaamse professionals betrokken zijn bij dit alles. Om uit de koloniale reflex te stappen en een duurzame zakelijke relatie met Nederland te ontwikkelen is het nodig dat Suriname zich in die relatie een gelijkwaardige partner weet en niet een onmondige ontvanger van Nederlandse modellen en ideeën over organiseren en samenwerken. Modellen waar Suriname steeds minder mee kan omdat zijn ontwikkeling niet meer volgend is aan Nederland. Zo kan en mag een zakelijke relatie er niet uitzien en zeker niet als die relatie er één is die (nog) koloniaal belast is. Reeds te vaak is in de relatie met Nederland voorbijgegaan aan de behoeften van Surinamers of over hun hoofden bepaald. Ik denk dat dit een onbewuste reflex is, een onbewuste reflex met negatieve effecten vanwege het koloniale verleden dat niet te wissen is.; wel continue geëvalueerd moet worden om een duurzame samenleving op te kunnen bouwen. Maar dan moeten zowel Surinaamse als Nederlandse politici/bestuurders/leiders hun bewustzijn activeren en nog wat lessen gaan leren. Na de opschorting van de bestuurlijke samenwerking in 2010 (een opschorting die voortkwam uit wederzijds misplaatst machtsvertoon in plaats van uit denken vanuit het volksbelang) die het Surinaamse volk onnodig ver terugwierp in zijn ontwikkeling, kan toch niemand doen alsof er niets aan de hand was en doorgaan in het oude stramien?
Als president van Suriname is het uw grondwettelijke plicht én taak zorg te dragen voor de integriteit van uw volk en uw land en voor een gezonde zakelijke samenwerking met de vroegere kolonisator. Als u niet weet hoe of geen ervaring heeft met de immateriële dimensie in postkoloniale samenwerkingsrelaties op overheidsniveau, zijn er in Suriname en ook in de Surinaamse diaspora over heel de wereld tientallen wijze vrouwen en mannen, allemaal ervaren en professioneel, die u graag van dienst zijn. Het enige dat u hoeft te doen is deze vraag kenbaar maken in de samenleving!
De derde reden. Het is zeer ongebruikelijk – om niet te zeggen ondiplomatiek – dat landenambassadeurs publiekelijk hun sympathie of antipathie tonen voor regeringen /leiders van hun gastland. De uitspraken die de Nederlandse ambassadeur in de krant doet kunnen – geplaatst naast de bejegening door Nederland van de vorige democratisch! gekozen Surinaamse president – opgevat worden als ruggensteun aan u en uw regime. En dat terwijl uw volk , in hetzelfde tijdgewricht dat de ambassadeur zijn uitspraken doet, u totaal anders ervaart en over u denkt en spreekt! De uitspraken van de ambassadeur kwamen over als politieke inmenging van Nederland in lokale Surinaamse politiek. Als ‘zachte’ sturing naar een bepaalde richting, uw richting. Niet slim. Door geleerde lessen weten we wat zulke sturing Suriname bracht. Weinig goeds.
Maar goed. Het artikel is van de website af. Ik wil geloven dat zowel u als de ambassadeur er ongemakkelijk van werden en daarom de krantredactie vroegen om verwijdering. Boven deze tekst plaatste ik een van mijn beeldscherm zelfgemaakte foto van de krantenkop van het artikel. Om ons eraan te herinneren dat de oude route onvruchtbaar is en in elk geval Suriname niet dient en nooit gediend heeft.
KRINGLOOP VAN MOED 