Het Surinaams volkslied heeft twee coupletten. Het eerste couplet is in de Nederlandse taal en begint met God. “God zij met ons Suriname…” Het tweede couplet is in Sranan tongo (de Surinaamse taal) en begint met: Opo. “Opo kondreman un opo …” (Sta op landgenoten staat u op…)
Op 21 december jl. gaf de president van Suriname zijn eerste kerstboodschap. Dat deed hij in een speciale kerst gebedsdienst die gehouden werd in het presidentieel paleis. Onder meer waren aanwezig, de vicepresident, leiders van religieuze gemeenten, de echtgenote van de president en andere genodigden. In de gebedsdienst gebeurde er iets dat ik voor onmogelijk had gehouden. Suriname (land en volk) werd bij proclamatie opgedragen aan Jezus.
De proclamatie werd publiekelijk voorgelezen door één van de geestelijk leiders die tevens adviseur geestelijke zaken is van de president. Maar in zijn kerstboodschap gebruikte de president dezelfde woorden. Bovendien kondigde hij de ‘opdracht’ aan in het deel van de kerstboodschap dat hij zelf uitsprak. Ik citeer uit de proclamatie : “Here Jezus, Hedenmiddag 21 december 2020 dragen wij geestelijk leiders in eenheid des geestes in tegenwoordigheid én met de volle instemming van de president en de vicepresident van Suriname hier aanwezig, Suriname aan u op.”
Maar, Suriname (land en volk) is van zichzelf (soeverein), heeft een grondwet die dat garandeert en beschermt, en kan niet worden opgedragen aan een andere entiteit, ook niet een goddelijke! Europese ‘ontdekkingsreizigers’ droegen hun ‘ontdekte’ landen en de volken die er woonden op aan hun koningen en pausen. Tot en met de 18de eeuw droegen krijgsheren door hen veroverde volken en krijgsgevangenen op aan hun opdrachtgevers. Maar in 2020 een autonoom en democratisch land en zijn volk opdragen aan een godheid? Wie bedenkt dat?!
Natuurlijk mogen en kunnen Surinamers op enig moment besluiten hun grondwet te wijzigen. Maar ook daar zijn regels voor waar de president zich strikt aan moet houden. De vorige president had exotische opvattingen over de naleving en werking van de grondwet, maar van een wijziging kwam het niet, vanwege die regels. Stel je voor hoe het in Suriname er aan toe zou gaan als, wanneer de grondwet een president niet bevalt, deze die naar believen kan wijzigen. Suriname zou onbestuurbaar worden en Surinamers afhankelijk van de humeuren van hun president. Ja, ook presidenten moeten met hun vingers van de grondwet afblijven. Dat bepaalt de grondwet, Daarom heet de grondwet zo. De grondwet is het fundament van een land, daar komt niemand aan zonder bijzonder zwaarwichtige of existentiële reden.
Artikel 1 van de grondwet van Suriname luidt: De Republiek Suriname is een democratische staat gebaseerd op soevereiniteit van het volk en op eerbiediging en waarborging van fundamentele rechten en vrijheden. Om dat te verankeren wordt in Artikel 4 sub f van die grondwet de zorg van de staat expliciet gemaakt. Die zorg van de staat is gericht op: de waarborging van nationale eenheid en soevereiniteit. In de Surinaamse grondwet wordt nergens naar een religie of godheid verwezen, ook niet met de naam God. In de preambule van de grondwet wordt gesproken over de ‘Allerhoogste’. Voor sommige mensen is ‘Allerhoogste’ religie of godheid. Voor anderen is ’Allerhoogste’ hun geweten, of integriteit, of gezin, of gezondheid. Wat Allerhoogste in de grondwet van Suriname vooral niet is, is Jezus. Want in dat geval zou Suriname een theocratie zijn en geen democratie. De grondwet van Suriname garandeert dat iedere Surinamer ‘Allerhoogste’ mag en kan invullen zoals zij/hij zelf wilt. Dát is de fundamentele vrijheid van geloofsbelijdenis.
Ik verbaasde me over de proclamatie en deelde mijn verbazing in een facebook post. Daar kreeg ik boze reacties van in Suriname wonende Surinamers die mijn post als mijn mening beschouwden. Omdat het onderwerp de grondwet van Suriname betrof – ik bedoel wat is voor een democratisch land belangrijker dan zijn grondwet?! – plaatste ik de volgende dag een nieuwe post, waarin ik protesteerde tegen de idee dat mijn bezwaar tegen de proclamatie een mening was.
In beginsel is Suriname qua religie, geloofsbeleving en geloofsbelijdenis een vrij tolerant land. In beginsel, want onder die tolerantie kruipt het bloed soms waar het niet gaan kan. In zijn boek ‘God zij met ons Suriname. Religie als vloek en zegen’ schrijft de godsdienstsocioloog Herman Vuijsje hierover. In Suriname wanen, sommige geloven zich gelijker dan andere. Dat uit zich onder meer in het samenspel van politiek en religie. In Suriname lijken deze twee machten onlosmakelijk met elkaar verweven. Een restant uit de koloniale tijd, dat in de periode na de onafhankelijkheid doorgroeide zich verder in de grond wortelde en bovengronds vertakte. Het leidt tot situaties die kruit in zich hebben. Er hoeft maar een vlam bij en de boel laait op. Surinamers besteden geen aandacht aan dit risico, ze praten in het openbaar er niet over. De overheid masseert het weg met koloniale poldertechniek en tactiek. Vuijsje schrijft daar in zijn boek mooi, vlot en met respect over.
Neem bijvoorbeeld leiders van religieuze gemeenten in Suriname. In Suriname worden ze op handen gedragen en krijgen vaak, op grond van hun religieuze status, privileges die anderen niet krijgen, hoewel Suriname bij grondwet een seculier land is. Zo kunnen religieus leiders bij elkaar komen en in hun religieuze wijsheid het land en zijn bevolking opdragen aan een god of goden van hun gezindte. Suriname is een vrij land met vrije mensen die mogen geloven wat ze willen. En binnen de kaders van de grondwet mogen en kunnen ze met en vanwege hun geloof ook doen wat ze willen. De grondwet zorgt voor die vrije en onbelaste ruimte voor hun geloofsuitingen en geloofsbeleving.
Maar, dat de president (dus de regering! en daarmee indirect de bevolking) van Suriname instemt met én aanwezig is bij een religieuze proclamatie waar Suriname wordt opgedragen aan Jezus (In het multireligieuze Suriname zijn er tientallen godheden voor handen, waarom Jezus?) dát is tegen de grondwet. Maar toch is dat precies wat er gebeurde op 21 december 2020.
Daar had de president niet aan mogen meewerken. Daar had hij zich verre van moeten houden. Daar had hij zijn land en volk van moeten vrijwaren. Sterker….dat moet hij bestrijden!!!! De president van Suriname dient als president enkel en alleen land en volk van Suriname, en moet ervoor zorgen dat niets en niemand Suriname kan vervreemden. De president mag een actief belijdend gelovige zijn van iedere gezindte van zijn keuze, maar als president dient hij niet een godheid of geloof, maar zijn land en volk! Het volk van zijn land koos hem, dat volk brengt de middelen voor zijn regering op, niet een religieuze gemeente of godheid!
Dat is niet een mening. Dat is wat de grondwet van Suriname aan de president van Suriname opdraagt. In zijn inauguratie op 16 juli 2020 beloofde hij onder ede onverkort deze opdracht te zullen uitvoeren. Wat hij in de speciale kerst gebedsdienst van 21 december 2020 doet staat daar haaks op! Daar behandelt hij de grondwet oneerbiedig!
Konden de directeur van het kabinet en de verantwoordelijken en andere persoonlijke vertrouwelingen en neutrale niet politieke bestuurservaringsdeskundigen of ter zake deskundige juristen van het kwaliteitsbeleid van zijn kabinet, de president niet beschermen tegen deze blunder van ongekend formaat? Hadden ze hem niet kunnen doen inzien dat God altijd met Suriname is, en dat iedere Surinaamse president die Suriname aan Jezus opdraagt werkt aan schending van voor Suriname het Allerhoogste: de grondwet en daarmee aan “land en volk”!
Hoe gaat deze blunder van formaat gecorrigeerd worden? En wie neemt daar het initiatief voor? De regering zelf? De hele DNA? De oppositie in de DNA? Geestelijke leiders? Vakbondsleiders? Of wordt er niet gecorrigeerd maar ook dit weer afgedaan als hetze tegen de president of met no spang (Surinaams voor “maak je niet druk” of “doe niet moeilijk”) en het bidden uit de kerstboodschap voortgezet? In dat geval zouden de volksvertegenwoordiging van Suriname en alle Surinamers moeten opstaan; het tweede couplet van het volkslied wijst de weg.
En als niemand opstaat, heb ik twee adviezen in het kader van preventie en borging:
- Geef in het curriculum van het secundair onderwijs kennis over en werking van de grondwet een prominente plek en aandacht.
- Plaats de volledige tekst van de grondwet op de website van de regering. Toegankelijk voor iedereen, waar ook ter wereld, en gratis te downloaden.
Via de link hiernaast komt u in de speciale kerst gebedsdienst SPECIALE KERST GEBEDSDIENST – YouTube
KRINGLOOP VAN MOED 